De Lusthof der Muziek

De Lusthof der Muziek biedt een ontdekkingsreis langs 750 jaar Nederlandse en Vlaamse muziektraditie, met speciale aandacht voor grotendeels vergeten genres zoals volksmuziek, speelmansmuziek, oude dansmuziek, kunstmuziek, liedboeken, straatliederen, anonieme componisten, enzovoort. De Lusthof der Muziek is een doorgeefluik van muziekbronnen die - dankzij internet - voor het eerst sinds eeuwen weer beschikbaar zijn. Alleen, ze staan over talloze websites verspreid. Met behulp van de Lusthof hopen we te bereiken dat ze niet alleen beschikbaar, maar ook makkelijk vindbaar zijn.

The Garden of Musical Delights delves into 750 years of musical tradition in the Low Countries: Flanders and the Netherlands. Read more

6 februari 2015

Speelmansboek van VanPelt uit Maastricht/Tongeren (1786-1824)

Het speelmansboek van VanPelt wordt bewaard in de O.L.Vrouwebasiliek in Tongeren (hs. 81). Het handschrift draagt de naam van P.J. Vanpelt, vermoedelijk zowel de eigenaar als opsteller van het handschrift, en tevens de componist van tenminste drie stukken daarin. Mogelijk betreft het hier ene Petrus-Josephus Vanpelt, maar eerlijkheidshalve dienen we te erkennen dat daar geen zekerheid over bestaat.

Wel zijn er betrouwbare aanwijzingen dat het handschrift daadwerkelijk uit Maastricht stamt. Behalve dat het opdook in het nabijgelegen Tongeren, schuilen die vooral in de verschillende melodietitels die refereren aan de stad, de naaste omgeving en enkele bekende inwoners.


Jan Josef Horemans de jongere (Antwerpen, ca. 1714-1790): Dansende mensen voor een herberg (ca. 1760).

Het chronologisch geordende vioolboek bevat 467 nummers en omspant de periode 1786-1824. Het veelzijdige repertoire suggereert dat Vanpelt als muzikant van vele markten thuis was. Het lijkt erop dat hij zowel actief was in de schouwburg als in de kerk, en dat hij daarnaast als speelman optrad bij officiële gelegenheden (denk bijvoorbeeld aan schuttersfeesten) en danspartijen van de burgelijke middenklasse.

Het handschrift bevat (veelal Franse) opera-aria's, muziek voor kerkensemble, dansen, marsen en liederen. Onder de dansen vinden we met name colonnes, quarées (zijnde de twee vormen van contradansen die Vanpelt onderscheidt), menuetten en walsen. In enkele melodieën klinkt een meer ‘volkse’ afkomst door. De meeste deunen zijn eenstemmig genoteerd, maar er zijn ook zo’n zeventig stukken voor twee violen.

In 1996 verscheen bij Alamire Peer een facsimile druk van het handschrift met een inleiding door Gilbert Huybens en Eugen Schreurs, met daarin veel waardevolle informatie over de afkomst van de melodieën, het muziekleven in die tijd en het weinige dat over P.J. Vanpelt bekend is. Huybens en Schreurs ontdekten dat een groot aantal melodieën ook in de lijvige La Clé du Caveau (Parijs, 1811) is terug te vinden. De vierde editie van La Clé du Caveau (Parijs, 1848) is de volledigste (2350 nummers) en vermeldt tevens uit welke opera’s de melodieën afkomstig zijn.

Het handschrift van VanPelt werd getranscribeerd door Ad Kwakernaat.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Bronnen en achtergronden

Aanvulling oktober 2021: Oude koppelingen naar individuele bestanden op Google Drive werken niet meer. De meeste bestanden kun je nu vinden in de volgende verzamelmap (in grote lijn chronologisch gesorteerd):

Google Drive: Lusthof der Muziek.

- Transcriptie in PDF (32 Mb)
- Transcriptie in Word-doc (74 Mb)
- Transcriptie in musicXML
- Transcriptie in MYR
- Transcriptie in mp3 (deun 1-150)(108 Mb)
- Transcriptie in mp3 (deun 151-300)(132 Mb)
- Transcriptie in mp3 (deun 301-467)(110 Mb)
- Transcriptie in abc

D. Capelle (samensteller), La Clé du Caveau (1e druk, Parijs, 1811)
URL: Archive.org (zonder de uitgebreide inhoud en bronverwijzingen)

D. Capelle (samensteller), La Clé du Caveau (4e druk, Parijs, 1848)
URL: Hathitrust (met uitgebreide inhoud en bronverwijzingen, maar alleen online te bekijken)

E. Schreurs (1996) Late 18th- and Early 19th-Century Polyphonic Settings of Speelman Music from Maastricht. In: Revue belge de Musicologie / Belgisch Tijdschrift voor Muziekwetenschap, Vol. 50, pp. 153-165. URL: JStor

P.J. Vanpelt, Speelmansboek uit Maastricht (facsimile uitgave, Alamire 1996), met een inleiding door G. Huybens & E. Schreurs.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Geen opmerkingen:

Een reactie posten